FAQ - Ik ben burger

Om zijn dienstverlening aan de bevolking en zijn operationele processen te verbeteren, maar ook om zijn koolstofvoetafdruk te verkleinen, heeft het Agentschap een reeks optimaliseringen doorgevoerd in zijn rondes voor voedingsafval (oranje zakken) en tuinafval (groene zakken). 

De belangrijkste impact van deze veranderingen voor een meerderheid van Brusselaars is dat tuinafval en voedingsafval in 11 gemeenten tegelijk worden opgehaald vanaf 15 juli. 

In bepaalde wijken met weinig groen zijn en waar bijzonder weinig tuinafval wordt geproduceerd, wordt dit al gedaan. Dit komt erop neer dat tijdens de “gemengde ophalingen” de oranje zakken samen met de groene zakken worden opgehaald. 

Het afval wordt dus samen in dezelfde vrachtwagen opgehaald voordat het naar een biomethaniseringseenheid wordt gebracht, waar het op dezelfde manier wordt gevaloriseerd als wanneer het voedingsafval in één enkele stroom binnenkomt. De valorisatie die toelaat om compost en biogas te produceren, is identiek. Het mengen van het afval verandert dus niets aan de milieuvoordelen.

Het doel van deze optimaliseringen, die het Agentschap de afgelopen weken heeft voorbereid, is ook om de impact van zijn ophaalwagens op het verkeer te verminderen: ervoor zorgen dat de vrachtwagens een betere vulgraad hebben terwijl ze zo weinig mogelijk kilometers afleggen per opgehaalde ton.

Bosvoorde, Sint-Pieters-Woluwe, Sint-Lambrechts-Woluwe, NOH, Ukkel

• Gemeenten/zones waar er al gemengd werd opgehaald en waar dit zo blijft: Sint-Gillis, Vijfhoek, Sint-Joost en Koekelberg.
• Gemeenten/zones betroffen door de overstap naar een gemengde ophaling: Berchem, Ganshoren, Jette, Etterbeek, Oudergem, Vorst, Laken, Elsene, Haren, Evere en Molenbeek.
• Gemeenten waar in bepaalde zones gemengd wordt opgehaald en in andere zones het tuinafval en voedingsafval afzonderlijk wordt opgehaald: Anderlecht en Schaarbeek.
   

Een van de eerste criteria waarmee rekening wordt gehouden, is de hoeveelheid geproduceerd afval. Sommige gemeenten en/of zones met weinig groen produceren immers niet genoeg tuinafval. Voor de 11 gemeenten die overschakelen naar de gemengde ophaling, waaronder meer groene gemeenten zijn, hebben operationele en organisatorische keuzes deze veranderingen ook ingegeven. Ten slotte, voor de gemeenten en/of zones waar verder afzonderlijk wordt opgehaald, was het vooral de grote hoeveelheid geproduceerd tuinafval die deze beslissing bepaalde.

In de overgrote meerderheid van de gevallen blijven uw uren voor het buitenzetten van de zakken ongewijzigd. Voor sommige wegen en in sommige gemeenten kan het uurrooster voor het buitenzetten van de zakken een paar uur verschuiven.

Uw kalender is beschikbaar op onze website: https://arp-gan.be/nl/kalender-buitenzetten-van-de-zakken   

Het afval wordt samen in dezelfde vrachtwagen opgehaald voordat het naar een biomethaniseringseenheid wordt gebracht, waar het op dezelfde manier wordt gevaloriseerd als wanneer het voedingsafval in één enkele stroom binnenkomt. De valorisatie die toelaat om compost en biogas te produceren, is identiek. Het mengen van het afval verandert dus niets aan de milieuvoordelen. Wist u dat 20 ton voedingsafval volstaat om een huishouden een jaar lang van elektriciteit te voorzien? Met restmateriaal kan compost worden geproduceerd, dat wordt gebruikt als natuurlijke meststof voor de landbouw.

Ondanks deze gemengde ophalingen dringt Net Brussel erop aan dat Brusselaars onderscheid blijven maken tussen de groene en oranje zakken. Het mengen van tuin- en voedselafval in dezelfde zak zou om verschillende redenen nadelig zijn:

• Net Brussel kan zijn operationele werking niet star vastleggen en moet een zekere flexibiliteit behouden om het beste ophaalschema te kiezen in functie van de hoeveelheid geproduceerd tuinafval en voedingsafval dat sterk varieert volgens de seizoenen.
• Terwijl het tuinafval in de groene zak "composteerbaar" en "biomethaniseerbaar" is, is dit niet het geval voor het voedingsafval in de oranje zak, dat alleen het traject van de biomethanisering volgt en niet dat van de compostering. Net Brussel moet het tuinafval, volgens de beschikbare capaciteiten, kunnen aanvoeren naar de composteereenheid of de biomethaniseringseenheid.
• Net Brussel moet zorgen voor een evenwichtig percentage tuinafval-voedingsafval dat naar het biomethaniseringscentrum wordt gebracht. Indien voedingsafval in dezelfde zak wordt gemengd met tuinafval zou het Agentschap niet meer deze operationele beslissing kunnen nemen vóór de ophaling en het storten in het biomethaniseringscentrum.

Wegwerpluiers zijn niet-recycleerbaar huishoudelijk afval en moeten in witte afvalzakken worden gedaan. Om geurtjes te beperken, kunnen wegwerpluiers worden bewaard in een gesloten stevige verpakking voordat ze in de witte afvalzakken worden gedaan.

Het gebruik van wasbare luiers is een alternatief dat het afval vermindert dat met wegwerpluiers zou ontstaan. Verschillende gemeenten in het Brussels Gewest bieden stimulansen voor de aankoop of huur van wasbare luiers. Aarzel niet om rechtstreeks contact op te nemen met uw gemeente om na te gaan of ze deze premies aanbiedt. Leefmilieu Brussel heeft ook nuttige informatie verzameld over wasbare luiers.

Ik informeer Net Brussel via 0800/981 81 of ik stuur een e-mail via info@arp-gan.be.

• Welk afval meegeven met de speciale ophalingen?
• Ik zoek informatie over de prijs van de ophalingen : Meer informatie op pagina Wetgeving, 2) Afvalpreventie en -beheer
• Praktische modaliteiten.

• Ik wil een afspraak maken. Ik bel naar 0800/981 81. Inlichtingen en afspraken zijn alleen mogelijk via telefoon op 0800/ 981.81 (geen afspraak via internet).
   

  Call center :

  Maandag tot vrijdag: 8u30 - 16u00
  Feestdagen (minder personeel): 9u00 - 16u30 (weekdagen)

Verschillende projecten zijn reeds voltooid en een twintigtal zijn gepland. Toch is de veralgemening van deze ophaalmethode om verschillende redenen niet aan de orde:

• ten eerste omdat de kwaliteit van het sorteren uit ondergrondse containers nog voor verbetering vatbaar is (eerder door Fost uitgevoerde studies over de ondergrondse systemen van de verschillende intercommunales laten een lagere sorteerkwaliteit zien dan bij huis-aan-huis ophalingen)
• ten tweede omdat dit het probleem van de openbare netheid niet oplost (rond ondergrondse containers wordt zeer vaak sluikstorten geconstateerd)
• ten derde omdat het niet altijd mogelijk, of wenselijk, is om te begraven om redenen van onoverzichtelijkheid of behoud van de Brusselse ondergrond en de openbare ruimte.

• Sorteergidsen en animaties die worden ontwikkeld om huishoudens te begeleiden bij de veranderingen
• Massale distributie van kleine oranje bakken (er zijn al meer dan 100.000 kleine oranje bakken uitgedeeld)
• Grote oranje containers (240 L) die ter beschikking worden gesteld van flatgebouwen met een inzameling in containers
• Het netwerk van 210 buurtcomposteringscentra dat verder zal worden uitgebreid 
• Een website over het beheer van voedingsafval met praktische informatie en tips: https://voedingsafval.brussels

• Minder gewicht in uw witte zak
• Minder afval naar de verbrandingsoven.
• De verwerking van dit afval genereert, afhankelijk van het gebruikte proces, warmte, elektriciteit en natuurlijke meststoffen.

Lees meer over de verplichting om voedingsafval te sorteren op voedingsafval.brussels

Alleen voedingsafval:

• restjes van maaltijden
• vervallen voedings zonder verpakking
• fruit- en groenteschillen
• theezakjes
• koffiedik
• papieren handdoeken en servetten

Pas op voor uitzonderingen zoals graten, botten, eierschalen,...

Bezoek onze website voedingsafval.brussels voor meer informatie

De verplichte sortering van voedingsafval is van kracht in het hele Gewest sinds 15 mei 2023.

Gebruik uitsluitend de zakken geïdentificeerd « Net Brussel » die u kunt kopen in:

• de supermarkten
• de meeste doe-het-zelfzaken en buurtwinkels

We hebben de aandacht van de distributiesector gevestigd op de stijgende vraag naar rollen reglementaire oranje zakken, gezien de invoering van de verplichte sortering van voedingsafval.

Er zijn voldoende voorraden geproduceerd. Sommige winkels kunnen echter overweldigd zijn door de grote vraag en tijdelijk zonder voorraad komen te zitten.

We stellen voor dat je aan de winkelverantwoordelijke meldt dat er geen oranje zakken zijn. Hij zal je informeren over een komende herbevoorrading. Mocht je dit niet passen, aarzel niet om je oranje zakken bij andere winkels bij jou in de buurt te halen.

U kunt uw frituuroliën deponeren in een inzamelpunt Oliobox: 

1. Afgieten: Giet de afgekoelde frituurolie terug in de originele verpakking of in een lege plastic fles.
2. Afsluiten: Sluit de fles goed af en neem ze mee naar het dichtstbijzijnde inzamelpunt.
3. Deponeren: Deponeer de gesloten fles in een OlioBox bij u in de buurt.

Het afval uit de oranje zak wordt verwerkt in biomethanisatiecentra in Ieper en Luik.

Een van de eerste stappen is de vertering van het afval door bacteriën in een zuurstofvrije reactor gedurende 15 dagen bij 37°C.

Dit produceert gas (methaan) en digestaat (vast deel):

• Het gas wordt verbrand om elektriciteit en warmte te produceren.
• Het digestaat wordt gemengd met tuinafval om compost te maken.

Nadat de oranje zakken zijn leeggemaakt, worden ze apart opgeslagen en vervolgens verbrand met energieterugwinning. Ga voor meer informatie naar https://www.bru-energie.be/.

Deze situatie is tijdelijk, aangezien de opening van een biomethanisatiecentrum in het Brussels gewest in 2026 is gepland.
 

De ophaalfrequentie van de oranje zakken wordt momenteel geherevalueerd door het Agentschap. Er worden nieuwe ophaalscenario’s uitgewerkt om de afvalsortering te optimaliseren met inachtneming van de gewestelijke budgettaire beperkingen. Er wordt echter benadrukt dat het verhogen van de ophaalfrequentie aanzienlijke financiële kosten met zich mee zou brengen door een grotere inzet van logistieke en menselijke middelen.
Het Agentschap is zich bewust van de bekommernissen van de bevolking inzake afvalstoffenbeheer en streeft naar oplossingen die aan haar behoeften voldoen met inachtneming van de budgettaire beperkingen. Bij de uitwerking van de ophaalscenario's wordt rekening gehouden met de verwachtingen van het publiek. De definitieve beslissingen worden gecommuniceerd zodra ze zijn genomen en geïmplementeerd.

Wij stellen de burgers van het Brussels Gewest 3 alternatieven voor:

• De oranje zak
• De individuele compost
• De wijkcompost

Voedingsafval moet altijd in een gesloten oranje zak.

Woont u in een huis waar huis-aan-huis wordt opgehaald, dan kunt u uw voedingsafval niet rechtstreeks in de oranje container doen. Uw oranje zak, met of zonder oranje container, moet op de ophaaldag langs uw voorgevel worden geplaatst.

Woont u in een gebouw waar met grote containers wordt ingezameld, dan kunt u uw oranje zakken in de grote oranje container doen. Deze wordt eenmaal per week leeggemaakt door een ophaler die door uw flatgebouw is aangewezen. Wilt u meer informatie over wat u in uw zak moet doen, klik dan hier. 

• Welk afval wordt er aanvaard?
• Waar liggen de Recypark?
• Wat zijn openingsuren?
• Wat is het beste moment om er naartoe te gaan?
• Wat zijn de tarieven?

De nieuwe kalender geeft niet langer de dag en het tijdstip van de ophalingen aan, maar de dag en het tijdstip waarop de inwoners hun vuilniszakken moeten buiten zetten.

De nieuwe kalender voor het buitenzetten van de zakken werd tussen 2 en 12 mei 2023 uitgedeeld aan alle Brusselaars. U kunt hem ook hier vinden.

Voor alle inwoners van het Brussels Gewest die hun vuilniszak op de stoep zetten. Wie in een appartementsgebouw woont met een afvallokaal en grote rolcontainers, hoeft zijn gewoonten niet te veranderen.

Het gebruik van een harde vuilnisbak voor het buitenzetten van uw vuilniszakken is in bepaalde gevallen toegestaan. De volgende regels moeten worden gevolgd: 

• Harde vuilnisbakken zijn toegestaan voor de witte en blauwe zakken.
• De harde vuilnisbak heeft een inhoud van maximaal 80 liter. 
• De zakken van verschillende kleuren mogen niet in dezelfde vuilnisbak worden geplaatst. Er moet dus één vuilnisbak voor de witte zak en één voor de blauw zak zijn. Want als zakken van verschillende kleuren op elkaar worden gezet, is het risico groot dat ze niet gezien worden door ons personeel. 
• Geen deksels gebruiken.
• De vuilnisbakken moeten tegen de gevels worden geplaatst en zichtbaar zijn.

1. Zakken altijd goed gesloten.
2. Maximaal 15 kg per zak.
3. Scherpe voorwerpen vooraf ingepakt.
4. Zakken langs je gevel zetten.
5. Dagen & uren respecteren voor het buitenzetten.

De nieuwe kalender voor het buitenzetten van de vuilniszakken, die de oude ophaalkalender vervangt, is van toepassing vanaf 15 mei 2023.

Ja, we halen uw vuilniszakken op feestdagen op, op de gebruikelijke tijdstippen.

Ukkel, Watermaal-Bosvoorde, Oudergem, Sint-Pieters-Woluwe, Sint-Lambrechts-Woluwe, Evere, Jette, Ganshoren, Koekelberg, Sint-Agatha-Berchem, de stad Brussel (op een deel van haar grondgebied).

In alle andere gemeenten wordt de witte afvalzak nog tweemaal per week opgehaald.

De gemeenten waar het algemene patroon (zone 1) voorziet in de ophaling van witte zakken één keer per week, hebben gebieden grenzend aan gemeenten waar de ophaling van witte zakken twee keer per week gebeurt. In deze grensgebieden kan de ophaling van witte zakken (om operationele redenen in verband met de indeling van gemeenten) twee keer per week gebeuren. Sommige gemeenten waar de vuilniszakken twee keer per week worden ingezameld, kunnen gebieden hebben die grenzen aan gemeenten waar één keer per week witte zakken worden ingezameld. Om de hierboven uiteengezette redenen kunnen in deze grensgebieden de vuilniszakken eenmaal per week worden ingezameld.
In beide gevallen gaat het om uitzonderingen op het algemene patroon (zone 1) dat in de gemeente geldt. Er zijn maar weinig straten getroffen.

De kalenders voor het buitenzetten van de vuilniszakken zijn beschikbaar hier.

Deze gemeenten zijn gekozen op basis van een combinatie van criteria, waaronder:

• de bevolkingsdichtheid van de gemeenten
• het deel van de bevolking dat flatgebouwen met grote containers woont.

De dichtstbevolkte gemeenten in het Gewest worden niet getroffen door de vermindering van de ophaalfrequentie van de witte vuilniszakken.

Met de invoering van de verplichting om voedingsafval te sorteren en de uitbreiding van de verpakkingen die in de blauwe PMD-zak worden geaccepteerd, zal de witte zak mechanisch afnemen. Dit zal een geleidelijke vermindering van de ophaalfrequentie van de witte afvalzakken mogelijk maken.

De collectieve voordelen van deze kalenderhervorming liggen uiteraard op het vlak van milieu en openbare netheid.

Op de schaal van het Brussels Gewest zal de nieuwe kalender, in combinatie met de verplichting om voedingsafval te sorteren, een aanzienlijke vermindering van de CO2-uitstoot mogelijk maken, wat bijdraagt tot de doelstellingen van het Gewestelijk Lucht-, Klimaat-, Energieplan.

Minder vrachtwagens op onze wegen zal ook files voorkomen en dus ook hier de uitstoot van broeikasgassen.

De avondophalingen worden momenteel uitgerold op de grote assen van het Gewest waar de verkeersdruk groot.

Deze ophalingen beginnen om 20 uur en vinden in de meeste gevallen vóór 24.00 uur plaats. De depots van Net Brussel sluiten om 2.00 uur 's nachts, zodat de ophalingen ruim voor die tijd klaar zijn.

Net Brussel gebruikt ook zijn meest recente vrachtwagens, die het minste lawaai maken. Het Agentschap heeft zijn personeel gewezen op de overlast die de ophaling met zich meebrengt.

Alle gemeenten van het Gewest zijn betroffen door de avondophaling. 

De avondophaling heeft belangrijke positieve gevolgen voor de Brusselaars:

• De zakken blijven minder lang op de openbare weg.
• Verbetering van de mobiliteit en de doorstroming van het wegverkeer tijdens de spitsuren.
• Versterking van de efficiëntie van de actie van Net Brussel via een betere coördinatie tussen de ophaal- en reinigingsactiviteiten.

Als uw vuilniszak 's avonds wordt opgehaald, moet u hem tussen 18.00 en 20.00 uur buiten-zetten. U vindt alle informatie in de kalenders.

U vindt uw kalender hier.

Na een aanpassingsperiode zullen de teams van Net Brussel een boete opleggen bij niet-naleving van de kalender voor het buitenzetten van de zakken. Het bedrag van de boete ligt tussen 50 en 200 euro (exclusief kosten en niet verhoogd voor meerdere overtredingen).

Bij de reorganisatie van de huisvuilophaling wordt rekening gehouden met de situatie van huishoudens die in kleinere woningen wonen. Daarom is de vermindering van de ophaalfrequentie van de witte zakken geleidelijk en worden de dichtstbevolkte gemeenten van het Gewest niet getroffen door de vermindering van de ophaalfrequentie van de witte afvalzakken.

Ook huishoudens met een ophaling in containers - die soms in kleinere woningen leven -  worden niet getroffen door de vermindering van de ophaalfrequentie van de witte vuilniszakken.

Om te weten welke begeleidingsmaatregelen voor de sortering van voedingsafval zijn voorzien, ga naar sortering van voedingsafval: Welke begeleidingsmaatregelen zijn voorzien?

We halen op 3 manieren op: in zakken, gemechaniseerde containers en via sorteerpunten (ondergrondse containers). 
De zakken zijn vooral bestemd voor de huizen en kleine appartementsgebouwen, de gemechaniseerde containers worden vooral gebruikt voor grote handelszaken met voldoende opslagruimte en grote appartementsgebouwen, en tot slot zijn er de sorteerpunten die zijn ingericht bij nieuwe of zeer recente woongelegenheden met meer dan 150 eenheden.
Naast deze ophalingen wordt een netwerk van glasbollen beheerd door Net Brussel in heel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De stedelijke configuratie van Brussel, de bevolkingsdichtheid en de grootte van de verkeersaders maken het moeilijk om containers op permanente basis in de straten te veralgemenen. Dit zou een complexe stedelijke herinrichting vereisen en een enorme investering in ophaalmaterieel, werken en wagenpark impliceren. Het zou ook een aanzienlijke impact hebben op andere stadsfuncties, zoals het zich verplaatsen en parkeren. Op basis van zijn ervaring met de installatie van ondergrondse glasbollen weet Net Brussel dat veel wijken niet kunnen worden uitgerust met ondergrondse systemen omdat Brussel veel ondergrondse leidingen heeft.

In het geval van rolcontainers gaat het niet zozeer om de technische voorzieningen onder de grond, maar om de plaatsing van deze containers in bijzonder dichtbevolkte wijken. Verder blijkt ook uit sommige van onze studies dat de aanwezigheid van containers sommige burgers minder verantwoordelijk maken inzake sortering, waardoor de recyclageresultaten onder het gemiddelde liggen.

Onze ervaring met glasbollen laat ons toe te veronderstellen dat vaste punten door veel mensen vaak worden gezien als plekken waar ze hun afval kunnen achterlaten zonder zich zorgen te maken over de overlast voor omwonenden. Het plaatsen van rolcontainers zou hetzelfde soort probleem kunnen veroorzaken. Het is niet ongewoon dat sommige gemeenten deze glasbollen afschaffen om deze onachtzame burgers de wind uit de zeilen te nemen.

De huis-aan-huisophaling zorgt voor maximale nabijheid; er is geen verplaatsing nodig voor mensen met beperkte mobiliteit, ouderen en werkende mensen. Het is een beproefde dienst aan de bevolking die veel andere Europese steden op dezelfde manier organiseren. Veel Brusselaars en Brusselsen houden eraan. We hebben ook gemerkt dat sommige inzamelpunten de neiging hebben om dumpplaatsen voor afval te worden.

Voor nieuwe appartementsgebouwen zijn er sorteerpunten met ondergrondse containers ontwikkeld in samenwerking met projectontwikkelaars of beheerders van sociale woningen. Zo zijn er al een tiental wijken uitgerust met sorteerpunten en zullen er de komende jaren een twintigtal projecten uitgerust worden. De aanschaf van ondergrondse containers is ten laste van de aanvrager (bijvoorbeeld projectontwikkelaars) en niet van het Agentschap.

Net Brussel voert een onderzoek uit naar de prestaties van de ophaling via vrijwillige aanvoer, met name via sorteerpunten. In deze studie worden de prestaties onderzocht van de ophaling via vrijwillige aanvoer van huishoudelijk afval (meer bepaald via sorteerpunten) in stedelijke contexten vergelijkbaar met het Brussels Gewest. Het is de bedoeling om na te gaan hoe de prestaties van de reeds in het Gewest geplaatste sorteerpunten kunnen worden geoptimaliseerd en om het belang van (en voorwaarden voor) het uitrollen van dit type infrastructuur in andere soorten wijken of woongebieden in Brussel te analyseren.

• Wiite zak: verkrijgbaar in maten: 30, 60 liter.
• Blauwe zak: 50, 100 liter.
• Gele zak: 30 liter. Papier en karton kunnen ook op een stapel worden gelegd met een sterke band. 
• Oranje zak: 30 liter

Ik heb een opmerking over de kwaliteit van de zakken, ik contacteer Net Brussel via 0800/981 81 of ik stuur een e-mail via info@arp-gan.be.

Gebruik uitsluitend de zakken geïdentificeerd « Net Brussel » die u kunt kopen in:

• de supermarkten
• de meeste doe-het-zelfzaken en buurtwinkels

• Naar de Recypark
• Naar de Proxy Chimik

De gasflessen moeten goed leeg zijn. Ze horen vooral niet in de containers van appartementsgebouwen, noch in de vuilniszakken of openbare vuilnisbakken.

Elk jaar rond dezelfde periode bieden de medewerkers en medewerksters van Net Brussel hun beste wensen aan de bevolking aan. Deze praktijk is een vorm van gewoonte en wordt bij veel beroepen in het hele land gezien. 
Toch benadrukt Net Brussel dat het aan de Brusselaars en Brusselsen is om te beslissen hoe ze hun sympathie voor het werk van de personeelsleden van openbare netheid het best kunnen uitdrukken. 

Om de personeelsleden die bij regen, sneeuw of goed weer, de vuilniszakken van de Brusselaars en Brussels ophalen, te kunnen identificeren en om de bedriegers die zich voordoen als onze personeelsleden een oor aan te naaien, moet men weten:

• De personeelsleden van het Agentschap Net Brussel mogen de inwoners van het Brussels Gewest hun beste wensen aanbieden binnen een afgebakende periode, doorgaans de eerste veertien dagen van december. Net Brussel communiceert systematisch de officiële data. Wie dus toch opdaagt buiten deze periode, hoeft door de bevolking niet te worden ontvangen.
• De personeelsleden van Net Brussel zijn in het bezit van een officieel document als bewijs dat ze bij Net Brussel werken. Het gebeurt dat de personeelsleden een flyer met de samenstelling van hun ploeg in de brievenbus van de inwoners steken. Het is een document waarmee ze mogelijke bedriegers willen vermijden, maar het is geen officieel document. Als de ploegen aanbellen, moeten ze altijd het officiële document kunnen tonen zoals te zien op onze website en sociale media.
• De ploegen organiseren zich onderling opdat er één keer per adres en per type opgehaalde zakken wordt langsgegaan.
• De wensen worden aangeboden buiten de werkuren van de teams.